آهن اسفنجی
آهن اسفنجی چیست؟
آهن اسفنجی(DRI) محصول حاصل از احیای مستقیم سنگ آهن میباشد. (منظور از سنگ آهن، همان گندله میباشد) در عملیات احیای مستقیم، بدون نیاز به ذوب سنگ آهن، اکسیژن آن حذف میشود. شکل ظاهری آن بصورت قطعات کروی (گندله) متخلخل یا اسفنج گونه میباشد که دلیل نامگذاری آن هم، همین ظاهر اسفنجی این محصول میباشد.
آهن اسفنجی دارای عیار بالای آهن میباشد. یکی از دلایل رواج آهن اسفنجی، کمبود ضایعات آهن و افزایش قیمت آن و مشکلات زیست محیطی بود. در ادامه، از مزایای آهن اسفنجی نسبت به قراضه خواهیم گفت.
در انگلیسی، به احیای مستقیم سنگ آهن، Direct Reduced Iron میگویند که مخفف این ۳ کلمه، عبارت DRI میباشد. بنابراین هر جا که به نام DRI برخوردید، بدانید که منظور، همان آهن اسفنجی است.
عیار آهن اسفنجی:
عیار و میزان آهن موجود در sponge iron، بین ۸۴ الی ۹۵ درصد می باشد.
عیار بالای اهن اسفنجی موجب شده منبع مناسبی برای تولید آهن و فولاد باشد. همان طور که اشاره شد آهن اسفنجی از بازیافت کانی آهن طبیعی یا فرآوری شده که به دمای ذوب نرسیده است، حاصل می شود. احیا سنگ آهن در ایران اغلب با استفاده از فن آوری میدرکس انجام می شود.
آهن اسفنجی و بریکت گرم مواد اولیه آهن دار مطلوبی برای بعضی از فولادسازان به شمار می‌آیند. در جهانی که کوره بلندها را با سنگ آهن و کوره های قوسی و کوره اکسیژنی قلیایی را با آهن قراضه شارژ یا تغذیه می‌کنند، این مواد اولیه از اصلی ترین مواد اولیه فولادسازان محسوب می‌شوند. فرصت های آتی افزایش تولید برای آهن اسفنجی و تا حدی چدن به رشد فولادسازی قوس الکتریکی بستگی دارد. ظرفیت فولادسازی قوسی در خارج از چین در 30 تا 40 سال گذشته با نرخ 5 تا 6 درصدی رشد داشته است. انجمن جهانی آهن
و فولاد معتقد است که احتمالا همین رشد ادامه داشته باشد و ما شاهد رشد متناسب تقاضا برای آهن اسفنجی و دیگر مواد اولیه آهندار خواهیم بود.
دلایل مصرف آهن اسفنجی:
آهن اسفنجی جایگزین مناسبی برای ضایعات آهن میباشد بنابراین میتوانیم درصد بالایی از مواد اولیه جهت تامین ذوب مورد نیاز واحدهای فولادسازی را بجای استفاده از ضایعات، از طریق آهن اسفنجی تامین کنیم.
استفاده از آهن اسفنجی در مناطقی که با محدودیت تامین قراضه مواجه بوده اما دستیابی کافی به گاز طبیعی برای احیاء وجود داشته، همواره یک دلیل منطقی مصرف آن بوده است. اگر قیمت در الویت باشد، استفاده درصدی از مواد اولیه آهن دار در شارژ می‌تواند عناصر باطله موجود در قراضه را کاهش دهد. بنابراین برای جبران مصرف گریدهای ارزان تر قراضه باید با افزودن مواد اولیه آهن دار مرغوب تر یک توازن ایجاد کرد. همیشه بین گزینه آهن قراضه، آهن اسفنجی یا چدن یک توازن وجود دارد. اگر شما نیاز به چدن دارید اما کوره بلند برای تولید آن ندارید، آهن اسفنجی بهترین متالیک جایگزین است.
با افزودن مواد اولیه آهندار بدست آید و بسیاری از فولادسازان ترجیح می‌دهند برای تولید فولاد مذاب اولیه تمیز میزان تمیزکاری لازم برای رسیدن به گرید نهایی درست را به حداقل برسانند. دیگر مزیت های فنی شامل همگونی شارژ به کوره و تشکیل سرباره است.
هند دارای منابع و زمینه های واقعی برای تولید و مصرف آهن اسفنجی و بزرگترین تولید کننده آهن اسفنجی در جهان است.
در سال های اخیر به دلیل عواملی چون مشکلات زنجیره عرضه سنگ آهن و محدودیت دسترسی به گاز ارزان کاهش عرضه را موجب شده است.
جداول آماری مربوط به تولیدکنندگان عمده واحد های بخش معدن وصنایع معدنی گویای آن است که ۱۰ ماهه ۹۸ (منتهی به دی) تولید کنسانتره سنگ آهن به رقم ۳۵.۳ میلیون تن رسید که این رقم ۶۲.۱ درصد ظرفیت ۵۶.۸ میلیون تنی این بخش را نشان می دهد.
آمارهای منتشر شده گویای آن است که شمار واحدهای تولید کنسانتره کشور به رقم ۲۵ واحد می رسد و قرار است در سال آینده ظرفیت این بخش با افزایش ۶.۷ میلیون تنی به ۶۳.۵ میلیون تن برسد.
همچنین تا سال ۱۴۰۴ که سند چشم انداز در دستور کار قرار دارد، با افزایش ۱۵.۹ میلیون تن ظرفیت این بخش در مجموع به رقم ۷۹.۴ میلیون تن خواهد رسید..
تولید ۲۲.۹ میلیون تنی آهن اسفنجی
تولید ۱۰ ماهه آهن اسفنجی نیز رقم بیش از ۲۲.۹ میلیون تن را نشان می دهد که ۶۸.۵ درصد ظرفیت ۳۳.۴ میلیون تنی این بخش را دربر می گیرد و ۳۰ واحد تولیدی در این بخش فعالیت دارند.
انتظار می رود سال آینده سه میلیون ۸۴۵ هزار تن ظرفیت جدید در این بخش محقق شود و تا افق ۱۴۰۴ نیز ۷.۱ میلیون تن به این ظرفیت افزوده می شود و در مجموع به رقم ۴۴ میلیون و ۳۹۵ هزار تن بالغ خواهد شد.
آمار عملکرد ۱۰ ماهه این بخش در زمینه تولید از سوی انجمن تولید کنندگان فولاد ایران نیز تغییر اندکی را نشان می دهد، ۱۰ ماهه امسال رقم تولید ۲۳ میلیون و ۶۸۷ هزار تن آهن اسفنجی ثبت شده که در مقایسه با ۲۱ میلیون و ۹۶۴ هزار تن مربوط به ۱۰ ماهه ۹۷ رشد هشت درصدی دارد.
همچنین صادرات آهن اسفنجی در ۱۰ ماهه امسال برابر با ۸۸۶ هزار تن بود و در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته که ۵۰۳ هزار تن بود، افزایش ۷۶ درصدی را ثبت کرد.
مصرف ظاهری این بخش هم در آمار انجمن مزبور در مدت یاد شده به میزان ۲۲ میلیون و ۸۰۱ هزار تن رسید و در مقایسه با ۲۱ میلیون و ۴۶۱ هزار تن مربوط به ۱۰ ماهه ۹۷ رشد ۶ درصدی دارد.